Tiểu đêm được định nghĩa là thức dậy về đêm và đi tiểu nhiều lần hơn bình thường (>1 lần/đêm). Tiểu đêm là một triệu chứng thường gặp ở cả nam lẫn nữ, gây ảnh hưởng đến giấc ngủ từ đó phần nào cũng làm người bệnh mệt mỏi và ảnh hưởng đến chất lượng sống. Trong một số trường hợp tiểu đêm được đánh giá là triệu chứng của một số bệnh như: đái tháo đường, đái tháo nhạt…
I. Các nguyên nhân gây tiểu đêm
1. Tiểu đêm do cân bằng dịch
– Tiểu nhiều cả ngày lẫn đêm: Lượng nước tiểu >40ml/kg/24 giờ có thể do người bệnh
- Uống quá nhiều nước, rượu, bia
- Bị bệnh Đái tháo đường
- Tăng canxi máu
- Suy thận (thường gặp ở suy thận mạn nhiều hơn suy thận cấp)
– Tiểu nhiều về đêm: số lượng nước tiểu về đêm >35% tổng số lượng nước tiểu 24 giờ có thể do các nguyên nhân sau
- Uống nhiều nước, rượu, bia vào buổi tối
- Uống thuốc lợi tiểu phụ thuộc vào thời gian uống thuốc
- Biến đổi sự tiết hormone chống lợi niệu bình thường, thường do tuổi
- Tái phân bố dịch về đêm gây tiểu đêm như: suy tim. Phù gây tiểu đêm như: ứ máu tĩnh mạch
2. Tiểu đêm do nguyên nhân thần kinh
Ở người bình thường, dung tích bàng quang từ 300- 400ml, khi nước tiểu bài tiết từ thận xuống đầy bàng quang cơ thể sẽ có phản xạ cần đi tiểu. Bàng quang được kiểm soát từ não, tủy sống, đoạn S1,S2 và thần kinh ngoại biên. Vì thế có nhiều vấn đề thần kinh có thể ảnh hưởng đến chức năng bàng quang. Tiểu đêm do nguyên nhân thần kinh có thể là triệu chứng bởi vì :
- Một số bệnh thần kinh gây tiểu nhiều lần như: Xơ cứng rải rác từng đám, chèn ép tủy sống cổ, Hội chứng chèn ép tủy sống
- Một số bệnh thần kinh có thể gây bí tiểu, tiểu không kiểm soát, tiểu đêm
- Các rối loạn thần kinh thông thường khác gây đi tiểu nhiều như: bàng quang thần kinh do Đái Tháo Đường, Parkinson……
Thông thường nếu bí tiểu xảy ra ở nữ >60 tuổi mà không chắc do tắc nghẽn bàng quang thì nguyên nhân thần kinh cần được nghĩ tới.
3. Tiểu đêm do rối loạn đường tiểu dưới
- Nghẽn dòng chảy từ bàng quang: Bệnh tiền liệt tuyến, bệnh niệu đạo (Xảy ra ở cả nam lẫn nữ)
- Bàng quang hoạt động quá mức
- Người quá nhạy cảm
- Nhiễm trùng đường niệu,viêm bàng quang mô kẻ
- Bệnh lý ác tính
- Phụ nữ trong giai đoạn có thai cũng có thể xảy ra triệu chứng tiểu nhiều
II. Một số lưu ý đối với bệnh nhân
– Đối với những người tiểu đêm do suy giảm thần kinh ở não, cần phải khắc phục bằng các biện pháp như :
- Hạn chế uống nước vào buổi tối, trước khi đi ngủ nhớ đi tiểu.
- Mặt khác, để tránh những tai biến não khi thức dậy nửa đêm, cần bình tĩnh ngồi dậy, tỉnh táo hẳn mới nên bước ra khỏi giường. Nếu không có công trình vệ sinh trong nhà nên dùng bô để đi tiểu chứ không nên mở cửa đi tiểu ngoài trời.
– Đối với những người do u xơ làm phì đại tuyến tiền liệt cần đi khám xem mức độ bệnh cụ thể để được điều trị. Để phát hiện sớm bệnh, đặc biệt là phòng ngừa được u ác tính ở tuyến tiền liệt, những người đàn ông trên 40 tuổi cần được đi khám tuyến tiền liệt hằng năm.
– Khi có dấu hiệu tiểu khó cần được thăm khám sớm để được điều trị kịp thời và tránh nhiễm khuẩn đường tiểu.
Nguồn: BS. TRẦN TRUNG SANG – Chuyên khoa Nội tiết – BV Hoàn Mỹ Sài Gòn