Tết nguyên đán là dịp lễ quan trọng trong năm của người Việt, bởi đây là thời điểm để sum họp, đoàn viên. Tuy nhiên, hành trình về quê ăn tết lại vô cùng gian lao, đặc biệt là với những ai bị say tàu xe. Để tận hưởng trọn vẹn không khí tết, bạn sẽ cần biết vài cách chống say xe hiệu quả.
1. Nguyên nhân gây say tàu xe
Những chuyển động bên ngoài được não cảm nhận bằng nhiều con đường khác nhau của hệ thần kinh bao gồm tai trong, mắt và các mô ở bề mặt cơ thể. Khi cơ thể di chuyển một cách chủ động, chẳng hạn như đi bộ, tín hiệu từ các giác quan truyền được não bộ điều phối, xử lý.
Các triệu chứng say tàu xe xuất hiện khi hệ thần kinh trung ương nhận được các tín hiệu mâu thuẫn với nhau từ các cơ quan thu nhận cảm giác: tai trong, mắt, thụ thể cảm giác trên da, cơ và khớp.
Có giả thuyết cho rằng khi bạn ngồi trên thuyền hoặc xe ô tô và không nhìn ra ngoài cửa sổ, cơ quan cảm giác ở tai trong cảm nhận được chuyển động lên xuống, trái phải nhưng mắt lại nhìn cố định một điểm và cảm thấy như không có sự di chuyển nào. Sự mâu thuẫn giữa các tín hiệu này có thể là nguyên nhân gây ra chứng say tàu xe.
Khi đi tàu, thuyền trên biển thì người ta thường dùng từ say sóng, nhưng đó cũng là chứng rối loạn tương tự. Do đó, tình trạng say sóng, say xe được gọi chung là say tàu xe.
2. Những sự thật thú vị về say tàu xe:
- Không có sự khác biệt giữa say tàu xe và say sóng.
- Những cá thể động vật không có hệ thống tiền đình (giúp giữ thăng bằng) sẽ không bị hiện tượng say tàu xe.
- Nếu không có cơ quan cảm nhận chuyển động ở tai trong thì chứng say tàu xe sẽ không xảy ra. Điều đó cho thấy tai trong có vai trò quan trọng trong chứng rối loạn này.
- Các triệu chứng của say tàu xe bao gồm buồn nôn, nôn và chóng mặt.
3. Những cách chống say xe hiệu quả
– Không ăn quá no trước khi đi
Ăn một chút gì đó trước khi bắt đầu một chuyến đi xa là điều tốt nhưng bạn không nên ăn quá no đặc biệt là các thức ăn chứa nhiều dầu mỡ. Càng có nhiều đồ ăn trong dạ dày thì càng có khả năng bạn sẽ bị say và nôn mửa hết chúng ra ngoài. Thay vào đó, hãy chọn bữa ăn nhẹ giàu dinh dưỡng, hoặc những món ăn vặt giàu protein như các loại hạt có vỏ cứng hoặc sữa chua.
– Uống nước gừng trước khi đi
Nước gừng là một vị thuốc để điều trị buồn nôn, nó giúp ích rất nhiều cho những người bị say tàu xe. Nên uống một ít nước gừng trước khi khởi hành khoảng 30 phút. Bạn cũng có thể sử dụng kẹo gừng nhưng chúng không hiệu quả bằng nước gừng.
– Chọn chỗ ngồi phía trước
Mặt hướng về phía trước và giữ đầu trong trạng thái ổn định cũng là cách hay để giảm say xe. Nhiều người bị say xe thường chọn vị trí cạnh ghế lái, đó là nơi ít rung lắc hơn so với các vị trí ở giữa hay cuối xe.
Nếu đi tàu thuyền, nên ngồi trên boong tàu, phía sau thân tàu, tránh xa chỗ có mùi xăng dầu. Nên nhìn xa thật xa, không nhìn xuống nước hoặc nhìn mũi tàu.
– Nhìn ra ngoài trời
Một lời khuyên thường thấy cho những người bị say xe là nên nhìn ra ngoài cửa sổ về phía chân trời theo hướng phương tiện đang di chuyển. Việc này giúp định hướng lại cảm giác thăng bằng bên trong não bộ bằng cách cung cấp thêm cảm nhận về chuyển động thống nhất.
– Đừng đọc sách báo
Một số người không gặp vấn đề gì khi đọc sách lúc đang đi xe, trong khi những người khác có thể không thể lướt qua được một trang báo mà không thấy buồn nôn. Nếu dễ bị say tàu xe, thì đọc sách báo là một điều không nên. Trong khi đọc, mắt sẽ nhìn xuống, tập trung vào một điểm cố định, và không nhận ra là cơ thể đang chuyển động.
– Nhắm mắt và ngủ một giấc
Khi bạn đi vào buổi tối hoặc không ngồi gần cửa sổ, hãy nhắm mắt lại hoặc chợp mắt một lát. Điều này khá có hữu ích để giải quyết những mâu thuẫn trong tín hiệu từ mắt và tai trong.
– Luôn mở mắt
Nếu bạn là một trong những người có thể ngủ khi xe hoặc tàu đang chạy mà không gặp vấn đề gì, thì xin chúc mừng.
Nhưng đối với nhiều người, cố nhắm mắt để ngủ khi đi xe sẽ càng dễ bị say xe hơn. Mặc dù mắt bạn đã nhắm lại nhưng chúng vẫn gửi đi tín hiệu đến não rằng bạn đang đứng yên, trong khi những cơ quan cảm nhận khác lại không nói với não như vậy. Do đó nhắm mắt khi đi xe có thể khiến bạn gặp rắc rối thêm.
– Vỏ quýt tươi/ vỏ bưởi, bánh mì
Tinh dầu trong vỏ quýt giúp bạn lấy lại sự tỉnh táo cần thiết và vượt qua cơn say xe. Nhiều bạn rất sáng tạo khi đi tàu xe, dùng cả vỏ bưởi, bánh mì… làm khẩu trang chống say xe, và cũng rất hiệu quả. Nên nhớ, yếu tố tâm lý là số một trong phòng chống say xe, chỉ cần bạn yên tâm thì đã thắng đến nới rồi.
– Gừng
Gừng có thể giúp giảm say tàu xe hiệu quả. Bạn có thể sử dụng các sản phẩm gừng có sẵn ở dạng viên như kẹo gừng hay nhai một miếng gừng tươi để cảm thấy tốt hơn.
– Nhai kẹo cao su
Một phương pháp đơn giản để giảm chứng say xe nhẹ là nhai kẹo cao su. Bạn cũng có thể ăn vặt trên xe, nói chung cử động nhai có thể giúp làm giảm các tác động do xung đột tín hiệu giữa mắt và tai gây ra.
– Không khí trong lành
Không khí trong xe trong lành, mát mẻ cũng có khả năng làm giảm nhẹ những triệu chứng say xe. Tránh những thứ gây ra mùi hôi trên xe vì chúng khiến bạn buồn nôn thêm.
4. Lời kết
Trong trường hợp bạn vẫn bị say tàu xe, tốt nhất là nên nghỉ ngơi thả lỏng, tránh vận động. Nếu có điều kiện thì để ghế ngả về phía sau để nằm ngang. Quan trọng là tinh thần thả lỏng, không nên quá căng thẳng vì tâm lý sợ say xe. Cũng có thể tìm người nói chuyện cùng, những câu chuyện sẽ giúp bạn quên đi cảm giác đang ngồi trên xe…